Σπίλοι

Οι σπίλοι, κοινώς γνωστοί ως “ελιές”, αποτελούν την κλινική εκδήλωση καλοήθους πολλαπλασιασμού κυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα μας. Κάποιοι παρουσιάζονται από τη γέννηση (συγγενείς), ενώ κάποιοι άλλοι αναπτύσσονται τις πρώτες δεκαετίες της ζωής του ανθρώπου (επίκτητοι).
Ο αριθμός και το είδος των σπίλων εξαρτάται από γενετικούς-κληρονομικούς παράγοντες, ενώ η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επηρεάσει την εμφάνισή τους, γεγονός που εξηγεί γιατί η συχνότητα εμφάνισης του είναι αυξημένη στα μέρη του σώματος που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία.
Η παρακολούθηση τους έχει μεγάλη σημασία καθώς ενίοτε αποτελούν το υπόστρωμα πάνω όπου αναπτύσσεται κακοήθες μελάνωμα, ο πλέον επιθετικός κακοήθης όγκος του δέρματος. Τα μελανινοκύτταρα των σπίλων μετατρέπονται σε καρκινικά κυρίως λόγω της επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας.
Ο Δερματολόγος είναι ο πλέον αρμόδιος να αποφανθεί αν ένας σπίλος είναι καλοήθης ή ύποπτος, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής κριτήρια:
• Α – Ασυμμετρία (Asymmetry)
• B – Όρια (Borders)
• C – Χρώμα (Color)
• D – Διάμετρος (Diameter)
• E – Ανύψωση/ Εξέλιξη (Elevation/Evolution)

Η διάγνωση και εκτίμηση του μελανώματος διευκολύνεται σημαντικά με τη βοήθεια των μεθόδων Δερματοσκόπησης, Χαρτογράφησης και Βιοψίας. Οι μέθοδοι Δερματοσκόπησης και Χαρτογράφησης στοχεύουν στην έγκαιρη ανίχνευση του δερματικού μελανώματος, ενώ κατά τη Βιοψία γίνεται ακριβής εκτίμηση της ιστολογικής εικόνας των ύποπτων για κακοήθεια σπίλων. Διάφορες αλλοιώσεις του δέρματος συγχέονται συχνά με τους σπίλους. Στις αλλοιώσεις αυτές συγκαταλέγονται οι σμηγματορροικές υπερκερατώσεις, τα θηλώματα, οι μυρμηγκιές, τα δερματοϊνώματα, τα αιμαγγειώματα, οι τηλαγγειεκτασίες, οι πανάδες, το μέλασμα, οι κερασόχροες κηλίδες, τα νευροϊνώματα κ.α.
Ένας σπίλος μπορεί να αφαιρεθεί επειδή θεωρείται ύποπτος για εξαλλαγή, επειδή είναι σε σημείο που τραυματίζεται συχνά και δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινότητα, είτε επειδή δημιουργεί αισθητικό πρόβλημα στον ασθενή. Ο ενδεδειγμένος τρόπος αφαίρεσης του εκάστοτε σπίλου θα πρέπει να αποφασιστεί κατόπιν συζητήσεως με τον Δερματολόγο. Γενικά, οι τρόποι αφαίρεσης των σπίλων είναι οι εξής:

• Αφαίρεση με Laser: Η μέθοδος αφαίρεσης είναι κατάλληλη μόνο εφόσον είναι απόλυτα βέβαιο ότι πρόκειται για καλοήθη βλάβη (σπίλοι χωρίς κίνδυνο εξαλλαγής, θηλώματα, πανάδες, σμηγματορροικές μυρμηγκιές κ.λπ.). Συγκριτικό πλεονέκτημα της βλάβης αποτελεί η δυνατότητα αφαίρεσης της βλάβης, χωρίς τη δημιουργία ουλής.
• Κατά Εφαπτομένη Αφαίρεση (Shave Εxcision) : Απλός και γρήγορος τρόπος αφαίρεσης, όπου κατόπιν τοπικής αναισθησίας με διάλυμα ξυλοκαΐνης τέμνεται με λεπίδα το προεξέχον τμήμα του σπίλου. Αιμόσταση και συμπληρωματική αφαίρεση τυχόν υπολειμματικού τμήματος μπορεί να επιτευχθεί με CO2 Laser ή με διαθερμία.
• Χειρουργική Αφαίρεση: Όταν οι σπίλοι είναι επίπεδοι ή όταν υπάρχει η υποψία κακοήθειας, συστήνεται η προληπτική χειρουργική εκτομή των σπίλων καθώς και των ορίων περιμετρικά αυτής από Πλαστικό χειρουργό, ώστε το τεμάχιο να αποσταλεί για βιοψία.
Το σημάδι που θα μείνει μετά την αφαίρεση του σπίλου εξαρτάται από το μέγεθός του, τον τρόπο αφαίρεσης του και από την επουλωτική ικανότητα του οργανισμού.

Άτομα υψηλού κινδύνου να θα πρέπει να προβαίνουν συστηματικά σε έλεγχο των σπίλων τους. Τέτοια άτομα θεωρούνται:
• Άτομα με πολυάριθμους σπίλους (άνω των 50)
• Άτομα με οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή μελανώματος
• Άτομα με ανοιχτό φωτότυπο επιδερμίδας (φωτότυπος Ι&ΙΙ) και επομένως πολλούς σπίλους
• Άτομα με ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων, ιδιαίτερα στην παιδική ή την εφηβική ηλικία
• Άτομα που εμφανίζουν γιγαντιαίο συγγενή μελανοκυτταρικό σπίλο
• Άτομα με σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων – παρουσία μεγάλου αριθμού άτυπων σπίλων στο σώμα. Τα άτομα αυτής της κατηγορίας εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εξαλλαγής κατά 6% σε σχέση με εκείνα με κοινούς σπίλους. Το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 15% εάν συνυπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό. Κρίνεται, λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη παρακολούθησης των δυσπλαστικών σπίλων ανά τακτά χρονικά διαστήματα από Δερματολόγο.